Forest Hill (what’s calling you)
Waar vindt men datgene wat onvoorstelbaar en onuitspreekbaar is terug? Ligt dit in Forest Hill of maakt ook deze plek eerder deel uit van een imaginaire geografie? Alleszins bepaalt deze zoektocht het oeuvre en de werkwijze van kunstenares Evelien Gysen.
Ogenschijnlijk focust ze op het genre van het landschap, maar fudamenteel richt ze zich op de natuur: de geaardheid van de dingen. Hoe de werkelijkheid zich dus – vaak ambivalent en gebrekkig - aan ons reveleert en we daar desalniettemin grip op proberen te krijgen. Daarom verwijst Gysen naar het curieuze begrip ‘pareidolia’. Dit betreft een illusie, een psychisch-optisch verschijnsel, waarbij men herkenbare dingen waarneemt in onwillekeurige tekens of onduidelijke sporen. Om tot dergelijke beelden te komen, worden herkenbare, geësthetiseerde landschappen getransformeerd. Er zijn een aantal typologieën die haar voorkeur genieten: het berglandschap, de grot en het bos – allen laten zich associëren met het ongewone, datgene wat buiten de norm valt en unheimliche karakteristieken heeft.
Door in te zoomen op bronmateriaal, dit te reproduceren en vervolgens weer uit te vergroten, ontstaat er slijtage en atrofieert het oorspronkelijk beeld. Hoewel de resolutie lager en armer wordt, ontstaat een werkelijkheid met een eigen picturale poëtica die bijzonder intrigerend is. Door de reductie van het kleurenpalet, beelduitsnijdingen en de vergroving van de korrel transformeert de atmosfeer van idyllisch naar melancholisch. Het gaat de kunstenares niet zozeer om een psychische staat of een definiëring van de melancholie in psychiatrische zin. Veeleer stimuleren haar kunstwerken tot een geestesgesteldheid die een reflectie over de realiteit mogelijk maakt voorbij het cliché. Beelden van slechte kwaliteit, de proletariërs onder de verschijningsvormen, includeren het onvolmaakte en de anomalie. Precies de bewust nagestreefde onscherpte en de plastische kwaliteit van de lage resolutie schenkt open betekenissen aan onze waarnemingen. Ze bieden de fabel, mythe, ufo’s, monsters, wildemannen en aanverwanten een universum.
Gysen heeft geen esoterische, psychedelische, paranoïde, laat staan paranormale ingesteldheid. Integendeel getuigt haar positie veeleer van een intuïtieve wetenschappelijke houding waarbij ze het onbevattelijke een plaats geeft. Het getuigt van haar verlangen tot kennis en begrip. Sommige zaken kunnen verklaard worden, maar desondanks zijn er fenomenen die ontsnappen aan ons begripsvermogen en daardoor uit onze denkmodellen geweerd lijken te worden. Ongewild kneedt ze daarmee de contouren van haar kunstenaarschap die aansluiten bij het cultuurfilosofisch betoog ‘De geboorte van de tragedie’ van Friedrich Nietzsche. Bij Gysen berust het theater (van het leven) evenmin op de schone schijn van een stralende wereld die een sluitend en zinvol geheel vormt. Haar werken zijn ‘tragisch’ in de rijke en omvattende betekenis van dit woord. Haar kunstenaarschap emancipeert het ongedefiniëerde of onbevattelijke en schenkt het een volwaardige plaats in haar beelden. Door het gewaagd manoeuvre om gestalte te geven aan de chaos verweeft Evelien Gysen begrip en onbegrip tot één visueel complex.
Stef Van Bellingen 2017